Tenses

Budowa czasu Present Simple

Czas Present Simple wymaga użycia czasownika w formie podstawowej:

• I live in London.
• They sleep in the bed.

Należy jednak pamiętać o dodaniu końcówki -s (lub -es) w 3. osobie liczby pojedynczej.

• She works in our office.
• He likes you.

Końcówkę -es dodajemy wtedy, kiedy trudno byłoby nam wymówić słowo z końcówką -s, czyli w słowach zakończonych na spółgłoskę syczącą (‑s, -z, -sh, -ch, -x).

• wash → washes
• catch → catches

Jeżeli czasownik kończy się na samogłoskę y, przed którą występuje spółgłoska, to w 3. osobie liczby pojedynczej dodajemy końcówkę -ies.

• carry → carries
• vary → varies

Istnieją trzy bardzo ważne wyjątki od powyższych zasad. Są to czasowniki to be, to do, to go.

Formy czasownika to be opisaliśmy w osobnym artykule.

Czasowniki to do i to go w 3. osobie liczby pojedynczej zachowują się tak, jak czasowniki zakończone na spółgłoskę syczącą, czyli przyjmują końcówkę -es:

• She always does the dishes.
• He goes there often.

Zastosowanie czasu Present Simple

Czasu Present Simple używamy w następujących sytuacjach:

Kiedy mówimy o zjawiskach, które są niezmienne, albo o faktach, które są aktualne przez dłuższy czas. Np.:

• Ten times ten makes one hundred.
• I live in Gdańsk.

Kiedy mówimy o czynnościach lub wydarzeniach typowych, powtarzających się. Często używamy wtedy określeń czasu takich jak always, often, usually, sometimes, never oraz innych przysłówków określających częstotliwość. Np.:

• She never works on Sunday.

Podczas udzielania instrukcji, opisywania drogi, zwyczajów, przepisów lub przy rozkładach. Np.:

• Go straight ahead and then turn right.
• The train arrives at 9:30 a.m.

Present Simple

Aby utworzyć pytanie w czasie Present Simple, należy rozpocząć zdanie od operatora do:

• Do you work in London?
• Do they know the answer?

Czasownik posiłkowy (operator) użyty w zdaniu przejmuje wszystkie funkcje gramatyczne. Oznacza to, że w 3. osobie l. pojedynczej końcówkę -es dodajemy jedynie do operatora do, a czasownik główny pozostaje bez zmian.

• Does she have a dog?
• Does he talk to you often?

Wyjątki od tej reguły występują jedynie w przypadku czasowników to be i to have. Opisaliśmy je tu.

Present Continuous

Aby utworzyć pytanie w czasie Present Continuous, należy zmienić szyk zdania – przesunąć czasownik to be, który występuje w funkcji czasownika posiłkowego, na jego początek:

• Are you doing anything?
• Is she eating the dinner?

Użycie zaimków pytających

Oprócz prostych pytań opisanych powyżej, po których zazwyczaj występuje odpowiedź tak/nie, możemy również tworzyć pytania z zaimkami pytającymi – tzw. wh-questions. Tego typu pytań używamy, kiedy chcemy zapytać o szczegóły: who (kto), what (co), where (gdzie), when (kiedy), why (dlaczego) oraz which (który/a/e).

Tworzenie pytań z zaimkami pytającymi jest banalnie proste, wystarczy użyć zaimka pytającego na początku zdania:

• Who is that person?
• Where am I?
• Where do you live?

Present Simple

Zdania przeczące w czasie Present Simple tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego do, za którym stawiamy słówko not, które oznacza negację:

• I do not work in London.
• They do not know the answer.

Czasownik posiłkowy w zdaniu przejmuje wszystkie funkcje gramatyczne. Oznacza to, że w 3. osobie liczby pojedynczej musimy pamiętać o końcówce -(e)s. Z kolei czasownik główny pozostaje bez zmian.

• She doesn't have a dog.
• He does not talk to you often.

Bardzo często możemy spotkać się z formami skróconymi przeczenia don't i doesn't. Używane są one zamiennie z formami pełnymi, choć głównie w sytuacjach nieformalnych (w oficjalnych dokumentach preferowana jest forma długa).

Tworząc zdania przeczące, należy pamiętać, że w języku angielskim obowiązuje zasada tylko jednego przeczenia. Zatem jeśli w zdaniu mamy słówko not, nie możemy już użyć słówka never i odwrotnie.

Present Continuous

Aby utworzyć zdanie przeczące w czasie Present Continuous, należy dodać słówko not za czasownikiem to be w odpowiedniej formie:

• You are not doing anything.
• She is not eating the dinner.

Również w czasie Present Continuous możemy użyć skróconej formy przeczenia aren't i isn't. Skróconej formy nie można jednak utworzyć dla 1. osoby liczby pojedynczej (am not).

Budowa czasu Present Continuous

Czas Present Continuous tworzymy za pomocą odmienionego czasownika być (to be) oraz czasownika głównego z końcówką -ing. Np.:

• I am reading.
• We are traveling.

Zastosowanie czasu Present Continuous

Czasu Present Continuous używamy, kiedy mówimy o sytuacjach, które dzieją się w momencie mówienia o nich.

• She is cooking now.
• They are leaving.

Czasu Present Continuous używamy również, kiedy mówimy o tymczasowych stanach lub czynnościach, które są aktualne w momencie mówienia o nich (ale nie muszą trwać dokładnie w danym momencie).

• His father is living with them at the moment.
• I am using my friend's car for now.

Ponadto czasu Present Continuous używamy, kiedy chcemy podkreślić powtarzające się lub irytujące sytuacje. Często używamy wówczas przysłówka always.

• They are always arguing.
• It is always raining around here.

Różnica w użyciu czasów Present Simple i Present Continuous tkwi w przebiegu czynności lub zdarzenia. Czasu Present Continuous używamy, gdy mówimy o czynnościach, które dzieją się w momencie mówienia o nich. Mogą to być również czynności o dłuższym horyzoncie czasowym, które są aktualne w momencie mówienia o nich, ale jednocześnie mają charakter tymczasowy. Np.:

• Her mother is living with them at the moment.
• All the people are standing in my view.

Z kolei czas Present Simple odnosi się do czynności o charakterze rutynowym, powtarzającym się lub stałym oraz do stanów i faktów:

• He lives next door to us.
• We eat breakfast every day.

Poniższe przykłady są bardziej skomplikowane i dobrze ilustrują różnicę w użyciu czasów Present Simple i Present Continuous:

• My parents are always arguing.
• I am constantly spilling things.

Mogłoby się wydawać, że mamy do czynienia ze zdarzeniami, które się powtarzają, w związku z czym powinniśmy użyć czasu Present Simple. W rzeczywistości są to zdarzenia typowe, i/lub irytujące. Wskazówką jest występowanie przysłówka always (lub jego synonimów).

Istnieją również przypadki, w których musimy zastanowić się, czy chodzi o czynność, czy o stan:

• What do you do? I am a writer.
• What are you doing? I am writing a book.

W pierwszym przypadku używamy czasu Present Simple, ponieważ jest to stan. Pytamy, kim jest dana osoba. Z kolei w drugim przypadku pytamy o konkretną czynność, zatem używamy czasu Present Continuous.

Innym, często spotykanym błędem jest tworzenie form ciągłych (-ing) dla czasowników statycznych (stanu):

• This cake tastes wonderful.
• Right now she wants to help me.

Mimo iż mówimy o czymś, co dzieje się w danym momencie, to nie możemy utworzyć czasu Present Continuous, ponieważ czasowniki statyczne nie przyjmują formy ciągłej (ich dokładniejszy opis znajdziesz tu).

Zastosowanie czasu Past Simple

Czasu Past Simple używamy, kiedy mówimy o wydarzeniach i czynnościach, które miały miejsce w określonym czasie w przeszłości. Często używamy z nim wyrażeń czasowych, takich jak yesterday, three weeks ago, last year, when I was young. Np.:

• We watched a film yesterday.

Czasu Past Simple używamy również, mówiąc o stanach, wydarzeniach o charakterze jednorazowym lub powtarzającym się.

Tworzenie czasu Past Simple

W przypadku czasowników regularnych dodajemy końcówkę -ed do formy podstawowej. Jeśli czasownik regularny jest jednosylabowy i kończy się na spółgłoskę, samogłoskę i spółgłoskę, musimy ponadto podwoić ostatnią literę.

• We played football two weeks ago.
• The bus stopped.

Jeśli czasownik kończy się na -e, dodajemy tylko końcówkę -d.

• He retired last week.
• We desired a chance.

W przypadku czasowników zakończonych na -y, przed którym występuje spółgłoska, przed dodaniem końcówki -ed musimy zamienić -y na -i.

• They buried him last Friday.
• He carried the bag for me.

Tworzenie form czasowników nieregularnych nie podlega tak jasnym i prostym regułom, jak to ma miejsce w przypadku czasowników regularnych. Musimy więc nauczyć się ich na pamięć.

Nieregularność dotyczy również często używanych czasowników to be, to do oraz to have. Więcej informacji nt. ich form znajdziesz tutaj.

Pamiętaj, że tworząc zdania pytające oraz przeczące, nie musisz pamiętać formy czasownika nieregularnego, gdyż w takich zdaniach czas przeszły jest wyrażony za pomocą operatora did. Więcej tutaj.

Past Simple

Pytania w czasie Past Simple tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego did (czyli formy czasu przeszłego czasownika do), który stawiamy na początku zdania. Operator przyjmuje wszystkie funkcje gramatyczne. Oznacza to, że czas przeszły jest już wyrażony za pomocą czasownika posiłkowego, a zatem czasownik główny musi być w formie podstawowej. Formy did używa się we wszystkich osobach i liczbach:

• Did they go to the party?
• Did she call you?

Wyjątek stanowi czasownik to be, który do tworzenia pytań nie potrzebuje czasownika posiłkowego do. Pytania tworzymy poprzez inwersję, czyli przesunięcie czasownika to be w odpowiedniej formie na początek zdania:

• Was I too loud?
• Were you happy?

Past Continuous

Pytania w czasie Past Continuous tworzymy za pomocą inwersji, czyli przesuwamy czasownik to be w odpowiedniej formie na początek zdania:

• Were they eating?
• Was she leaving?

Past Simple

Zdania przeczące w czasie Past Simple tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego did (czyli formy czasu przeszłego czasownika do), za którym stawiamy słówko not, które oznacza negację. Czasownik posiłkowy w zdaniu przejmuje wszystkie funkcje gramatyczne. Oznacza to, że czas przeszły jest już wyrażony za pomocą czasownika posiłkowego, a zatem czasownik główny musi być w formie podstawowej. Formy did używa się we wszystkich osobach i liczbach:

• They did not go go to a party.
• She did not call you.

Bardzo często możemy spotkać się z formami skróconymi przeczenia didn't. Używane są one zamiennie z formami pełnymi, choć głównie w sytuacjach nieformalnych (w oficjalnych dokumentach preferowana jest forma długa).

Wyjątek stanowi czasownik to be, który w przeczeniu nie potrzebuje czasownika posiłkowego. Wystarczy umieścić słówko not za czasownikiem to be w odpowiedniej formie:

• I was not too loud.
• You weren't happy.

Past Continuous

Aby utworzyć zdanie przeczące w czasie Present Continuous, należy umieścić słówko not za czasownikiem to be w odpowiedniej formie:

• They were not eating.
• She was not leaving.

Również w czasie Present Continuous możemy użyć skróconej formy przeczenia wasn't i weren't.

Czasu Past Continuous używamy, kiedy chcemy podkreślić przebieg lub czas trwania czynności, która wydarzyła się w przeszłości. Czas Past Continuous składa się z operatora to be w odpowiedniej formie (czyli was/were) oraz czasownika głównego z końcówką -ing.

• It was raining.
• You were driving.

Czasu Past Continuous używamy w następujących sytuacjach:

Należy pamiętać, że czasu Past Continuous nie używamy z czasownikami stanu (np. mean, know, need, love, hate) oraz w przypadku wydarzeń i czynności, które odbywały się często lub regularnie. Np.:

• They played basketball every evening.
• It happened every time I are lunch.

Szczegółową listę sytuacji, w której nie można użyć czasu Past Continuous, a także więcej przykładów jego użycia znajdziesz tu.

Budowa czasu Present Perfect

Czas Present Perfect tworzymy za pomocą odmienionego czasownika posiłkowego have oraz past participle, czyli III formy czasownika głównego (w przypadku czasowników regularnych dodajemy końcówkę -ed, III formy czasowników nieregularnych należy nauczyć się na pamięć).

• I have already finished my coffee.

III formę czasowników nieregularnych znajdziesz tu.

Zastosowanie czasu Present Perfect

Czasu Present Perfect używamy, kiedy mówimy o wydarzeniach, które miały miejsce w przeszłości, ale mają związek z teraźniejszością.

Szczególnym przypadkiem użycia czasu Present Perfect jest mówienie o doświadczeniach życiowych. Z reguły nie podajemy wtedy, kiedy dokładnie coś się stało, ale często używamy charakterystycznych wyrażeń, takich jak ever, never, before, in my life, so far, up until now.

• I have never been to London.

Ponadto czasu Present Perfect używamy, kiedy mówimy o czynności, która niedawno się zakończyła. Charakterystycznym wyrażeniami są just i recently.

• What has just happened?

Czasu Present Perfect używamy również, by opowiedzieć o wydarzeniu z przeszłości, którego skutki są widoczne w teraźniejszości.

• Tom has broken his arm. (Tom ma rękę w gipsie, ręka nadal jest złamana).

Czasu Present Perfect używamy również z przyimkami for i since, mówiąc o czynnościach, które rozpoczęły się w przeszłości i trwają do chwili obecnej.

• I have known him since 2015.

Inne charakterystyczne słowa, które łączą się z czasem Present Perfect, to yet, already, still.

Budowa czasu Past Perfect

Czas Past Perfect tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego had oraz III formy czasownika głównego (w przypadku czasowników regularnych dodajemy końcówkę -ed do formy podstawowej, czasowników nieregularnych należy nauczyć się na pamięć). Np.:

• write → had written
• sleep → had slept

Zastosowanie czasu Past Perfect

Czasu Past Perfect używamy, kiedy mówimy o sytuacjach lub czynnościach, które wydarzyły się przed określonym momentem w przeszłości. Zazwyczaj nie występuje w zdaniu samodzielnie, lecz z innym czasem przeszłym (najczęściej Past Simple), za pomocą którego określamy moment, w którym coś się wydarzyło (pomiędzy tą drugą, wcześniejszą czynnością a teraźniejszością):

• Matt suddenly realised that he had left his laptop on the train.
• Only then I realised that I had made a mistake in my calculations.

W powyższych przykładach użyto dwóch czasów przeszłych w celu odróżnienia, co wydarzyło się wcześniej. Matt mógł zdać sobie sprawę z tego, że zostawił laptop w pociągu, dopiero wtedy, kiedy to się wydarzyło. Tak samo jak możemy sobie zdać sprawę z tego, że zrobiliśmy błąd dopiero wtedy, kiedy go zrobimy. W obu powyższych przykładach sytuacja jest dosyć jasna.

W przypadku zdań, w których nie do końca wiadomo, co stało się wcześniej, a co później, pomagamy sobie słowami before, until lub after.

Podstawowa różnica między czasami Past Simple a Past Continuous polega na tym, że czasu Past Simple używamy, mówiąc o czynności, która wydarzyła się w przeszłości, natomiast czasu Past Continuous, mówiąc o czynności, która trwała przez jakiś czas.

Czasu Past Simple używamy:

Czasu Past Continuous używamy:

Jak ważne jest użycie odpowiedniego czasu przeszłego, pokazuje nam następujący przykład:

• What were you doing when the police arrived?

W pierwszej części zdania pytamy o czynność, która trwała (co robiłeś). Trwanie wyrażamy za pomocą czasu Past Continuous. Czynność ta została przerwana przez inną, która wydarzyła się nagle (kiedy policja przyjechała = przyjazd policji). Zatem do opisania tej drugiej czynności użyjemy czasu Past Simple.

Porównaj:

• Marek was studying for his test while Kamila was listening to music.

W tym przypadku mamy dwie czynności z przeszłości, które trwały jednocześnie w tym samym czasie i żadna nie przerwała drugiej.

W kolejnym przykładzie rownież mamy do czynienia z dwoma czynnościami z przeszłości:

• He walked to the bar and sat next to her.

Są to jednak wydarzenia, które miały miejsce jedno po drugim, dlatego musimy użyć czasu Past Simple. Zanim usiadł obok niej, musiał najpierw przyjść do baru.

O ile czynności opisywane za pomocą czasu Past Simple zostały zakończone, a do ich opisu często używamy charakterystycznych określeń czasu odnoszących się do przeszłości (yesterday, two days ago, last winter, itd.), o tyle zdarzenia opisywane za pomocą czasu Present Perfect nie zostały zakończone (czyli nadal trwają, chociaż rozpoczęły się przeszłości) lub pozostają w innym związku z teraźniejszością.

Pomocną wskazówką może być użycie charakterystycznych przysłówków:

Czasownika will używamy, kiedy mówimy o przyszłości – kiedy myślimy, że coś na pewno się wydarzy, kiedy coś przewidujemy, mówimy o spontanicznych decyzjach, kiedy coś proponujemy lub obiecujemy.

• Don't worry. I will help you.

Czas Future Simple wymaga użycia czasownika will oraz czasownika głównego w formie podstawowej. Zdanie pytające tworzymy poprzez inwersję, czyli czasownik will stawiamy przed podmiotem. W zdaniu przeczącym do czasownika will dodajemy słówko not.

• It will be a nice day tomorrow.
• Will you come with us?
• I will not do it.

Mówiąc o przyszłości, możemy użyć zarówno czasu przyszłego, wyrażonego za pomocą will, jak i konstrukcji going to. Należy jednak pamiętać o różnicach pomiędzy nimi.

Jeżeli mówimy o czynnościach zamierzonych (zaplanowanych) lub gdy jakieś czynniki wskazują, że coś się wydarzy, używamy going to. Np.:

• I heard that she's going to ask her today.
• It's 5:2. They are going to win.

Will używamy, kiedy mówimy o naszych przypuszczeniach, że coś się wydarzy. Właśnie dlatego czasownik will często wstępuje z konstrukcją I think. Will używamy również wtedy, kiedy mówimy o decyzjach podjętych w chwili mówienia, na przykład zamawiając jakieś danie w restauracji.

• Wait! I will help you with your bags.
• I think I will have the salad.

Poniższe pary przykładów ilustrują różnicę w zastosowaniu will i going to:

• There is no bread. – I know. I am going to buy some in the afternoon.
• There is no bread. – Really? In that case I will buy some.

W pierwszym przypadku wiemy, że nie ma chleba. Być może zjedliśmy ostatnią kromkę na śniadanie i postanowiliśmy, że pójdziemy do piekarni po świeży chleb po szkole lub po pracy. W tej sytuacji użyjemy going to. W drugim przypadku o tym, że nie ma chleba, dowiadujemy się w danym momencie. Użycie will oznacza, że podejmujemy spontaniczną decyzję, że pójdziemy go kupić.

• I think it will rain.
• Look at the clouds! It's going to rain.

Tu różnica polega na dowodach, na podstawie których mówimy, że coś się wydarzy. W pierwszym przypadku po prostu wydaje nam się, że będzie padać, zatem użyjemy will. W drugim przypadku natomiast mamy potwierdzenie naszych przypuszczeń w postaci chmur, zatem użyjemy going to.